หลายคนที่เลี้ยงแมวอาจสงสัยว่า แมวของเราหนักเกินไปหรือน้อยไปกันแน่ เพราะน้ำหนักมีผลโดยตรงต่อสุขภาพ อายุขัย และพฤติกรรมการใช้ชีวิตของแมว การรู้มาตรฐานน้ำหนักแมวไทย รวมถึงการเทียบอายุกับตารางน้ำหนักแมวที่เหมาะสม จะช่วยให้เจ้าของดูแลแมวได้ดียิ่งขึ้น ทั้งยังช่วยลดความเสี่ยงของโรคต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นโรคอ้วน โรคข้อ หรือภาวะขาดสารอาหาร ที่สำคัญยังจะทำให้น้องแมวอยู่กับเราอย่างแข็งแรงไปอีกนาน ๆ

ปัจจัยที่มีผลต่อน้ำหนักแมว

สิ่งแรกที่ต้องทำความเข้าใจ คือ “น้ำหนักตัวของแมว ไม่ได้เท่ากับตัวเลขที่ขึ้นลงเพียงอย่างเดียว” แต่ยังแสดงถึงภาวะของร่างกายและสุขภาพโดยรวมของเหล่าเจ้านาย โดยมีหลากหลายปัจจัยที่เข้ามาเป็นตัวกำหนดให้เกิดการเปลี่ยนแปลง ดังนี้

1. สายพันธุ์ของแมว

แมวไทยจัดเป็นแมวที่มีรูปร่างเพรียวบาง (Sleek/Moderate Body Type) โครงกระดูกไม่ใหญ่เทอะทะเหมือนแมวสายพันธุ์ต่างประเทศบางชนิด เช่น เมนคูน (Mane Coon) หรือ บริติช ช็อตแฮร์ (British Shorthair) ที่น้ำหนักอาจสูงถึง 6-10 กิโลกรัม ดังนั้นการเทียบน้ำหนักเพื่อดูแลสุขภาพ จึงต้องคำนึงถึงสายพันธุ์เป็นลำดับต้น ๆ ด้วย 

เพศ (ตัวผู้ vs ตัวเมีย)

นอกจากเรื่องของสายพันธุ์แล้ว การจะตอบได้ว่าแมวควรหนักเท่าไหร่ ยังอยู่ที่เรื่องของเพศด้วยเช่นกัน เพราะแมวตัวผู้มักจะมีโครงสร้างใหญ่กว่าเล็กน้อย เนื่องจากมีมวลกล้ามเนื้อมากกว่า และมีน้ำหนักตัวเฉลี่ยสูงกว่าตัวเมียประมาณ 0.5-1 กิโลกรัม 

อายุและช่วงวัยของแมว

น้ำหนักมีความสัมพันธ์โดยตรงกับอายุ โดยธรรมชาติของลูกแมวน้ำหนักจะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วและต่อเนื่องตามตารางน้ำหนัก และเมื่อเข้าสู่ช่วงโตเต็มวัย (ประมาณ 1 ปีขึ้นไป) น้ำหนักจะเริ่มคงที่ แต่หากมีน้ำหนักตัวเพิ่มขึ้นอย่างมากในช่วงนี้ จะบ่งบอกได้ถึงภาวะน้ำหนักเกิน ส่วนในแมวสูงวัย (7 ปีขึ้นไป) น้ำหนักอาจลดลงเนื่องจากมีอาการป่วย การเปลี่ยนแปลงของสรีระ และความสามารถในการย่อยอาหารที่ลดลง หรือในบางกรณี น้ำหนักอาจเพิ่มขึ้นได้หากกิจกรรมประจำวันลดลง และไม่เคลื่อนไหวเท่าที่ควร

โครงสร้างร่างกาย

แมวแต่ละตัวอาจมีโครงสร้างกระดูกที่แตกต่างกัน แมวที่มีโครงกระดูกใหญ่จะมีน้ำหนักมากกว่าแมวโครงสร้างเล็ก แม้จะมีปริมาณไขมันเท่ากันก็ตาม นอกจากนี้ มวลกล้ามเนื้อที่หนาแน่นก็จะทำให้น้ำหนักโดยรวมสูงขึ้นได้ ดังนั้น การประเมินภาวะอ้วนหรือปัญหาสุขภาพ จึงต้องดูโครงสร้างและมวลกล้ามเนื้อของแมวควบคู่กันไป

การทำหมัน

การทำหมันจะส่งผลต่อการเผาผลาญพลังงานให้ลดลงประมาณ 20-30% เนื่องจากมีผลต่อฮอร์โมนที่ควบคุมความอยากอาหาร แมวที่ทำหมันแล้วจึงมีความเสี่ยงสูงที่น้ำหนักจะเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว หากเจ้าของยังคงไม่ปรับสูตรอาหาร หรือให้อาหารในปริมาณเท่าเดิม

กิจกรรมประจำวัน

แมวที่ใช้พลังงานสูง ออกกำลังกาย หรือวิ่งเล่นบ่อยครั้ง จะสามารถรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานน้ำหนักแมวไทยได้ง่ายกว่าแมวที่ใช้ชีวิตอยู่บนโซฟาเป็นหลัก อีกทั้งการขาดกิจกรรมให้เหล่าน้องแมวได้วิ่งเล่น ถือเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะอ้วน โดยเฉพาะแมวที่เลี้ยงแบบระบบปิด

อาหารและพฤติกรรมการกิน

อาหารและพฤติกรรมการกินของน้องแมว เป็นปัจจัยที่กระทบต่อน้ำหนักตัวของแมวได้ง่ายที่สุด ไม่ว่าจะเป็นการให้อาหารพลังงานสูงเกินความจำเป็น หรือการให้อาหารแบบตามใจชอบแบบตลอดทั้งวัน (Free-feeding) รวมไปถึงการให้ขนมและอาหารคนเป็นประจำ ล้วนเป็นสาเหตุหลักที่ทำให้น้ำหนักตัวเกินกว่าเกณฑ์ในตารางน้ำหนักแมวไทยที่กำหนด

เทียบอายุและน้ำหนักที่เหมาะสมตามตารางน้ำหนักแมวไทย

สาระสำคัญที่ทาสแมวควรรู้ !

• มาตรฐานน้ำหนักแมวไทยอยู่ที่ 3–5 กิโลกรัม สำหรับแมวโตเต็มวัย โดยแมวเพศผู้จะมีน้ำหนักเฉลี่ยมากกว่าเพศเมียประมาณ 10–15%
• แมวต่างประเทศพันธุ์ใหญ่ เช่น เมนคูน หรือบริติชชอร์ตแฮร์ อาจมีน้ำหนักเฉลี่ยสูงถึง 6–8 กิโลกรัม ขึ้นอยู่กับโครงสร้างร่างกาย
• ลูกแมวในช่วงวัยเด็ก (0–6 เดือน) เป็นช่วงที่น้ำหนักเพิ่มเร็วที่สุด ควรให้อาหารสูตรลูกแมวเพื่อเสริมโปรตีนและแคลเซียม
• เมื่อเข้าสู่วัยโตเต็มที่ (7 เดือน – 2 ปี) ควรรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานเพื่อป้องกันภาวะอ้วน
• แมวเพศผู้ที่ทำหมันแล้วมีแนวโน้มอ้วนง่าย ควรควบคุมปริมาณอาหารและเพิ่มกิจกรรมการเคลื่อนไหว
• แมวเพศเมียที่อยู่ในวัยสูงอายุอาจมีน้ำหนักลดลงจากมวลกล้ามเนื้อที่หายไป ควรปรับสูตรอาหารให้เหมาะกับวัย
• การตรวจน้ำหนักควรทำอย่างน้อยเดือนละ 1 ครั้ง เพื่อประเมินสุขภาพโดยรวมและสังเกตการเปลี่ยนแปลงที่ผิดปกติ
• หากน้ำหนักของแมวเพิ่มหรือลดมากกว่า 10% ภายใน 1 เดือน ควรพาไปพบสัตวแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุอย่างละเอียด

วิธีประเมินน้ำหนักแมว (Body Condition Score: BCS) ที่ทาสก็ทำได้เอง

BCS เป็นมาตรฐานที่สัตวแพทย์ใช้ในการประเมินภาวะไขมันในร่างกายแมว โดยแบ่งออกเป็น 9 ระดับ เพื่อให้การประเมินสถานะทางโภชนาการมีความละเอียดและแม่นยำยิ่งขึ้น สำหรับแมวที่เน้นความเพรียวบาง และมีน้ำหนักที่อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ระดับเหมาะสมควรอยู่ที่ 4-5/9

การที่แมวไทยมีน้ำหนักอยู่ในระดับ BCS 6/9 ขึ้นไป ถือว่ามีความเสี่ยงต่อปัญหาสุขภาพอย่างมีนัยสำคัญ เนื่องจากจะส่งผลกระทบโดยตรงต่อระบบการหายใจ ข้อต่อ และทำให้หัวใจทำงานหนักขึ้น

วิธีประเมินด้วยมือแบบ BCS ทำอย่างไร ?

วิธีประเมินน้ำหนักแมวด้วยมือแบบ Body Condition Score (BCS) เป็นการประเมินปริมาณไขมันที่ปกคลุมซี่โครง หัวไหล่ และกระดูกสันหลัง โดยอาศัยการลูบคลำตามจุดต่าง ๆ ดังนี้

1. การคลำซี่โครง (Ribs) : ควรยืนหรือนั่งข้าง ๆ น้องแมว จากนั้นใช้นิ้วมือลูบเบา ๆ ไปตามซี่โครงของแมวบริเวณด้านข้างลำตัว ควรพบชั้นไขมันบาง ๆ และไม่ควรรู้สึกได้ถึงซี่โครงอย่างชัดเจน
2. การคลำกระดูกสันหลังและกระดูกเชิงกราน (Spine and Pelvis) : ลูบตามแนวกระดูกสันหลังตั้งแต่คอไปจนถึงโคนหาง และคลำบริเวณกระดูกเชิงกรานเหนือโคนหาง ควรคลำให้เจอกระดูกแต่ต้องไม่แหลมเกินไป 

สัญญาณเตือนของภาวะแมวอ้วนและความเสี่ยงต่อโรคข้อ

สำหรับน้องแมวที่มีรูปร่างเพรียวบาง การมีน้ำหนักเกินจะเพิ่มภาระให้กับข้อต่อ ดังนั้น ควรลดน้ำหนักตัวของแมว เพื่อป้องกันการเป็นภาวะอ้วน ซึ่งจะนำไปสู่โรคข้ออักเสบได้ง่าย

อาการ : แมวที่มีภาวะอ้วน มักมีพฤติกรรมเกียจคร้าน เคลื่อนไหวช้าลง หรือไม่ค่อยกระโดดขึ้นที่สูง หากเจ้าเหมียวของคุณจากที่เคยวิ่งซน แต่ตอนนี้กลับนอนทั้งวัน คือหนึ่งในสัญญาณเตือนของภาวะแมวอ้วน

ความเสี่ยง : น้ำหนักที่เกินมาตรฐาน โดยเฉพาะในแมวไทยที่หนักเกิน 5.0 กิโลกรัม อาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพร้ายแรง เช่น โรคเบาหวาน (ซึ่งแมวอ้วนมีความเสี่ยงสูงถึง 4 เท่า) ข้ออักเสบ และปัญหาผิวหนังจากการเลียทำความสะอาดไม่ทั่วถึง

น้ำหนักเกินกับความเสี่ยงโรคหัวใจในแมว

หัวใจของแมวต้องทำงานหนักขึ้นมากเมื่อต้องสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงมวลร่างกายที่เพิ่มขึ้นจากไขมันส่วนเกิน ดังนั้น การที่หัวใจทำงานหนักขึ้นยังจะนำไปสู่สาเหตุของโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนาตัวผิดปกติ (Hypertrophic Cardiomyopathy - HCM) และความดันโลหิตสูง

อาการที่เจ้าของควรสังเกต : แมวที่อ้วนแล้วมีอาการเหนื่อยง่าย หายใจแรงขณะพักผ่อน (อัตราการหายใจสูงกว่า 30 ครั้ง/นาที) มีอาการไอ หรือเบื่ออาหาร เป็นสัญญาณอันตรายที่ต้องได้รับการตรวจหัวใจทันที

แนวทางการป้องกัน : การควบคุมน้ำหนักอย่างเข้มงวด การเลือกอาหารที่เหมาะสมกับการควบคุมน้ำหนัก และใช้บริการตรวจหัวใจแมวเป็นประจำทุกปี ถือเป็นหัวใจหลักในการดูแลสุขภาพแมวไทยที่มีภาวะอ้วน

การควบคุมน้ำหนักแมวให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐาน ไม่เพียงช่วยให้รูปร่างของน้องแมวสมส่วน แต่ยังลดความเสี่ยงของโรคหัวใจและโรคเรื้อรังอื่น ๆ ได้ หากสังเกตว่าแมวของคุณมีอาการเหนื่อยง่าย หายใจแรง หรือมีพฤติกรรมที่ผิดปกติ ควรเข้ารับการตรวจสุขภาพกับสัตวแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ โดยเฉพาะบริการตรวจหัวใจสัตว์เลี้ยง ที่โรงพยาบาลสัตว์ทองหล่อ สาขาใกล้บ้านคุณ เราพร้อมให้บริการดูแลอย่างครบวงจรตลอด 24 ชม. 

ติดต่อสอบถามเพิ่มเติมที่ 02-079-9999 หรือ Line Official @jaothonglor

ข้อมูลอ้างอิง:

1. Why Do Female Cats Get Bigger After Being Spayed? Unpacking the Post-Surgery Weight Gain. สืบค้นวันที่ 17 ตุลาคม 2568 จาก https://www.achwalnutcreek.com/why-do-female-cats-get-bigger-after-being-spayed/
2. Cat Body Condition Score Chart(BCS). สืบค้นวันที่ 17 ตุลาคม 2568 จาก https://www.petobesityprevention.org/catbcs
3. Healthy Cat Weight Chart by Age & Breed. สืบค้นวันที่ 17 ตุลาคม 2568 จาก https://avmajournals.avma.org/view/journals/javma/255/2/javma.255.2.205.pdf
4. Growth Curve and Energy Intake in Male and Female Cats. สืบค้นวันที่ 17 ตุลาคม 2568 จาก https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1938973621000118