สุนัขมีน้ำตา แมวมีขี้ตา โรคตาแห้งในสัตว์เลี้ยง

อย่างที่ทุกคนทราบดีว่า ดวงตาเป็นหน้าต่างของหัวใจแต่ถ้าสัตว์เลี้ยงอย่างเจ้าหมาและแมวตาแดง หรือเจ้าหมามีขี้ตาหรือแมวมีขี้ตาก็อาจเกิดความระคายเคือง ยิ่งมีขี้ตามากก็ยิ่งระคายเคืองมาก หรือบางรายมีเม็ดสีมาบดบังการมองเห็น ดวงตานั้นอาจจะไม่สามารถบอกความในใจต่างๆได้อีกเลย

ในบทความนี้เราจะมาทำความรู้จักกับโรคตาแห้ง หรือ Keratoconjuncitivitis Sicca (KCS) หรือ Dry eyes เพื่อที่จะได้ดูแลรักษาและป้องกันดวงตาต่อไป เพื่อที่จะเข้าใจและดูแลรักษา รวมถึงป้องกันดวงตาของน้องหมาน้องแมวของเราต่อไป

โรคตาแห้ง คือ

โรคตาแห้งมักถูกเรียกต่อเมื่อในองค์ประกอบของน้ำตานั้นลดลงและคงเหลือแต่ส่วนประกอบคือเมือกและไขมัน หรือคุณภาพของน้ำตาลดลง เมื่อน้ำตาไม่เพียงพอ ส่งผลทำให้เกิดการระคายเคืองเยื่อบุตาขาว ทำให้เยื่อบุตาขาวแดงอักเสบ กระจกตา เปลี่ยนสีเป็นขาวขุ่นหรือเปลี่ยนสีเป็นสีน้ำตาลเนื่องจากมีเม็ดสีมาเกาะ ไม่คงความใสเหมือนแต่ก่อน และส่วนใหญ่มักจะมีขี้ตาสีเหลือง สีเขียว ออกมาตลอดเวลา

น้ำตา

รู้หรือไม่ว่า สุนัขและแมวนั้นก็มีน้ำตาและขี้ตาเหมือนกับมนุษย์ โดยเราอาจะสังเกตได้ว่าสุนัขมีน้ำตาและ แมวมีขี้ตา อยู่บริเวณรอบดวงตาได้เหมือนกับมนุษย์ นั่นเพราะสุนัขและแมวมีต่อมน้ำตาอยู่ 2 ต่อม ต่อมแรกอยู่บริเวณเปลือกตา ด้านบน ต่อมที่สองอยู่ที่เปลือกตาที่สาม(third eyelid หรือ Nictitating membrane เป็นชั้นเนื้อเยื่อแผ่นบาง ๆ ที่อยู่ระหว่างชั้นเปลือกตากับกระจกตา) ปโดยในน้ำตามีองค์ประกอบ 3 ส่วน คือ

• น้ำมัน ถูกขับออกมาจากต่อมที่บริเวณเปลือกตา
• เมือก
• น้ำซี่งเป็นส่วนที่มากที่สุด

นอกจากนี้น้ำตาประกอบไปด้วยโปรตีนที่ช่วยยับยั้ง แบคทีเรีย เกลือ น้ำตาล ออกซิเจน และน้ำตายังคงช่วย ชะล้างสิ่งสกปรกต่างๆออกไป จากตาอีกด้วย

ทำไมสุนัขและแมวถึงเป็นโรคตาแห้ง

• สุนัขที่เป็นโรคไข้หัดสุนัข ซึ่งเป็นโรคติดเชื้อไวรัส
• แมวที่เป็นโรคติดเชื้อระบบทางเดินหายใจส่วนต้น ชนิด herpes virus อาจนำไปสู่โรคตาแห้งแบบเรื้อรัง
• ไม่มีต่อมน้ำตาตั้งแต่กำเนิด เช่นพันธุ์ Yorkshire terrier
• การใช้ยาบางชนิดอาจจะส่งผลทำให้เกิดโรคตาแห้ง เช่น ยาsulfatrimethoprim
• การวางยาสลบมีผลทำให้คุณภาพและปริมาณน้ำตา ลดลงอย่างชั่วคราว
• การทำศัลยกรรมผ่าตัดหนังตาที่สาม
• การกระทบกระเทือนอย่างแรงที่ศีรษะ บริเวณที่มีการผลิตน้ำตา

โดยในสุนัข อาจมีภาวะภูมิคุ้มกันไวเกิน(Hypersensitivity) จนมีผลทำลายต่อมน้ำตา สายพันธุ์สุนัขที่มีความเสี่ยงได้แก่

• American Cocker Spaniel
• Miniature Schnauzer
• West Highland White Terrier
• Beagle
• Pug
• Shih Tzu

การวินิจฉัย

เมื่อเป็นโรคตาแห้งขั้นรุนแรงอาการจะสังเกตได้ค่อนข้างง่ายมาก คือมีขี้ตาเกรอะกรัง ตาแดง การวินิจฉัย หรือใช้กระดาษสีขาวแผ่นเล็กๆ ที่เรียกว่า Schirmer Tear Test วัดปริมาณน้ำตา โดยสอดที่เหยื่อตาขาวทิ้งไว้ประมาณ 1 นาที การอ่านค่าจะเป็นตามนี้ คือ

15 - 22   mm           ค่าปกติ
11 - 14   mm           เริ่มมีแนวโน้มเป็นโรคตาแห้ง
<10        mm           เท่ากับเป็นโรคตาแห้ง
<5          mm           ถือว่าเป็นโรคตาแห้งอย่างรุนแรง

การรักษา

เมื่อก่อนการรักษาโรคตาแห้งมักจะรักษาโดยการ ให้น้ำตาเทียม เพียงอย่างเดียวซึ่ง ผลการรักษาพบว่าขี้ตาลดลง แต่ตายังคงแดงอยู่ตลอดเวลา ภายหลังการรักษาได้เริ่มมีการใช้ยา cyclosporine , tacrolimus มาหยอดตาเพื่อควบคุมภาวะที่ภูมิคุ้มกันที่ไวเกินมาทำลายต่อมน้ำตา ยา cyclosporine ถูกจัดอยู่ในกลุ่มยากดภูมิคุ้มกันที่ใช้มากกันในรายเปลี่ยนถ่ายอวัยวะ เมื่อนำยามาใช้หยอดตาจะช่วยกดภูมิคุ้มกันไวเกินที่ทำลายต่อมน้ำตา นอกจากนี้ควรได้รับยาลดการอักเสบและ น้ำตาเทียมร่วมด้วยเพื่อให้ผลการรักษามีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น ถ้าสังเกตว่าหมาของเราตาแดง หรือแมวมีขี้ตาผิดปกติอย่าลืมรีบพามาตรวจอาการตั้งแต่เนิ่นๆ