สุนัขเริ่มเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์โดยปกติอยู่ในช่วง 7-12 เดือน ซึ่งได้รับอิทธิพลจากฮอร์โมนที่ผลิตจากต่อมไร้ท่อต่างๆ ในร่างกาย ซึ่งมีผลต่อการเปลี่ยนแปลงของอวัยวะต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับระบบสืบพันธุ์และพฤติกรรมการเป็นสัดโดยวงรอบการเป็นสัด ในสุนัขเป็นสัดเฉลี่ยปีละ2ครั้ง (ประมาณ 6 เดือน) การแสดงอาการเป็นสัดในสุนัขแบ่งออกเป็น 4 ระยะ ดังนี้

1. ระยะก่อนเป็นสัด (Proestrus) จะพบอวัยวะเพศบวมขยายใหญ่ มีสิ่งคัดหลั่งลักษณะเป็นเลือดสีแดงออกมาจากช่องคลอด (sanguinous vaginal discharge) ระยะนี้สุนัขตัวเมียจะมีกลิ่นดึงดูดความสนใจจากสุนัขเพศผู้ แต่จะยังไม่ยอมให้สุนัขเพศผู้ขึ้นผสม ระยะนี้เฉลี่ยประมาณ 9 วัน
2. ระยะเป็นสัด (Estrus) การผสมพันธุ์ในสุนัขจะเกิดในช่วงระยะเวลานี้สุนัขตัวเมียเริ่มสนใจและเบี่ยงก้นให้กับสุนัขตัวผู้ โดยมีอาการยืนนิ่งยอมรับการผสม (Standing heat) โดยอวัยวะเพศยังคงบวมอยู่ และปรากฏสิ่งคัดหลั่งเป็นเมือกใสๆ หรือสีแดงอ่อน ระยะนี้เป็นช่วงที่มีการตกไข่ โดยจะตกไข่ที่ 1-3 วันหลังยอมรับการผสม
3. ระยะหลังเป็นสัด (Diestrus) จะไม่พบอวัยวะเพศบวมหรือมีสิ่งคัดหลั่งใดๆเป็นช่วงที่สัตว์มีฮอร์โมนโปรเจสเตอโรนสูง โดยฮอร์โมนตัวนี้มีหน้าที่รองรับการตั้งท้อง ซึ่งจะลดลงช่วงท้ายของระยะการตั้งท้อง โดยปกติการตั้งท้องสุนัขประมาณ 2 เดือน
4. ระยะไม่เป็นสัด (Anestrus) จะพบว่าอวัยวะเพศเล็กเหมือนปกติ ไม่สามารถดึงดูดหรือสนใจสุนัขตัวผู้แต่อย่างใด กล่าวได้ว่าเป็นระยะที่ระบบสืบพันธุ์กลับสู่ภาวะปกติไม่มีฮอร์โมนทางระบบสืบพันธุ์เข้ามาเกี่ยวข้องเลย โดยเฉลี่ยระยะนี้จะกินเวลาประมาณ 4-5 เดือน

พฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการสืบพันธุ์ในแมว

          ส่วนใหญ่แมวจะเริ่มเป็นสัดเมื่ออายุประมาณ 6 ถึง 10 เดือน การเป็นสัดของแมวขึ้นอยู่กับฤดูกาล (seasonally polyestrous) ซึ่งหมายถึงว่าระยะเวลาของแสงมีอิทธิพลต่อการเป็นสัดในแมว โดยวงจรการเป็นสัดในแมว แบ่งออกเป็น 5 ระยะ

1. Proestrus ระยะนี้แมวเริ่มเข้าสู่วงจรการเป็นสัด มีระยะเวลา 1-2วัน โดยมีอาการส่งเสียงร้องดังๆหรือที่เรียกกันว่า “หง่าว” รวมทั้งทำท่าย่อตัวส่วนหน้าและยกส่วนท้ายขึ้น เอาตัวไปกลิ้งกับพื้น แต่ระยะนี้จะยังไม่ยอมรับการผสมจากตัวผู้
2. Estrus ระยะเป็นสัดแท้จริง มีระยะเวลาประมาณ 6-7วัน มีอาการคล้ายกับระยะ proestrus แต่จะยอมรับการผสมพันธุ์ ยอมให้ตัวผู้งับหนังคอด้านบนและขึ้นผสม แมวแตกต่างกับสุนัขตรงที่ ไข่จะตกเมื่อเกิดการกระตุ้นหรือการผสมพันธุ์โดยเฉพาะหากผสม 2-3 ครั้งขึ้นไป
3. Diestrus เป็นระยะที่ไข่ตกแล้วจะท้องหรือไม่ก็ได้ หากท้องระยะนี้จะใช้เวลาประมาณ 60วัน หากไม่ท้องจะใช้เวลาประมาณ 35-40วัน
4. Interestrus เป็นระยะที่ไข่ไม่ตก ระยะนี้ยาวนานประมาณ 3 ถึง 16 วัน จากนั้นแมวจะกลับเข้าสู่การเป็นสัดได้อีก 
5. Anestrus เป็นระยะพักตัวของระบบสืบพันธุ์ ระยะนี้ยาวนานประมาณ 5-10 วันไปจนกระทั่งหลายเดือน

          การสังเกตพฤติกรรมของทั้งสุนัขและแมวจะทำให้เจ้าของมีความเข้าใจและเตรียมพร้อมรับมือกับการจัดการพฤติกรรมที่เปลี่ยนแปลงไป ในกรณีที่สัตว์ยังไม่ได้ทำหมันและเจ้าของยังไม่พร้อมเลี้ยงดูลูกสัตว์ที่จะออกมา การป้องกันจึงควรขังไม่ให้ออกจากบ้านหรือไม่ให้ตัวผู้ขึ้นผสมได้

Powered by Froala Editor